“Không sợ đối thủ mạnh, chỉ sợ đồng đội tồi” là đúc kết thật chuẩn xác trong mọi khía cạnh của đời sống. Bi kịch hơn cho Barca nói chung và Messi nói riêng, họ không phải có đồng đội tồi mà là cả một vị Chủ tịch tồi.
Triều đại thảm hại của Bartomeu
“Một người cần mẫn trầm lặng, một người thích đoàn kết hơn phá cách, và là một người ưa tìm sự đồng thuận thay vì áp đặt bằng mệnh lệnh”, Josep Maria Bartomeu, trong vai trò ứng cử viên tranh chức chủ tịch Barcelona tự thuật về bản thân trên tờ El Pais trong cuộc phỏng vấn vào ngày 16/7/2015.
“Tôi không phải là kỹ sư giỏi nhất, cũng chẳng phải là nhà kinh tế tài ba nhất, cũng chưa hẳn là một luật sư xuất sắc, nhưng tôi thích có một bầu không khí tích cực xung quanh. Tôi không phải là người xuất sắc nhất, nhưng tôi đưa ra những quyết định bằng rung cảm đẹp, điều này giúp cho những khó khăn được khắc phục nhanh chóng. Và tôi nghĩ, những rung cảm đẹp sẽ được lan tỏa đến đội một Barca”, ông nhấn mạnh.
Vào thời điểm đó, Bartomeu có đủ sự tự tin và hào sảng để phát biểu như vậy. Bởi lẽ, trong 1 năm đảm trách vị trí quyền Chủ tịch, sau khi ông bạn Sandro Rosell từ chức, Bartomeu nhanh chóng bước lên đỉnh vinh quang với cú ăn ba La Liga – Copa del Rey – Champions League cùng bộ ba nguyên tử trứ danh MSN, bao gồm Messi, Suarez và Neymar. Và quả thực 2 ngày sau, 18/7/2015, Bartomeu đắc cử Chủ tịch Barca với số phiếu áp đảo, lên tới 54,63%.
5 năm sau, người đàn ông của những khát khao vô hại, người đàn ông không thích khoe khoang và sùng bái bản thân ấy bị bắt với cáo buộc tham nhũng, rửa tiền và sử dụng truyền thông bẩn. Tấn bi kịch của Bartomeu không phải đến hôm nay mới xảy ra, nó tích tụ từ nhiều năm qua và giọt nước tràn ly là vụ Barcagate, scandal dẫn đến quyết định từ chức miễn cưỡng của ông vào hạ tuần tháng 10 năm ngoái.
Trước khi triều đại Bartomeu khép lại, Barca thảm bại 2-8 trước Bayern Munich tại bán kết Champions League, xảy ra vụ bê bối Barcagate (và hiện nay được đổi tên một cách châm biếm là Bartogate); rồi vụ thanh trừng nội bộ khiến 11 lãnh đạo cấp cao từ chức; và việc tiêu tốn hàng tỷ euro trên thị trường chuyển nhượng khiến 5 vị Giám đốc thể thao Zubizarreta, Robert Fernández, Pep Segura, Éric Abidal và Ramon Planes lần lượt bị sa thải.
Khác với năm 2015, bối cảnh năm 2020, năm cuối triều đại Bartomeu chứng kiến quá nhiều điều bi thảm cho Barca. Gã khổng lồ xứ Catalan trắng tay trên mọi đấu trường, nội bộ rạn nứt nghiêm trọng, đặc biệt là sự kiện Messi đòi ra đi, bị kiểm toán vì có dấu hiệu tham những và chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch Covid-19.
Một cựu lãnh đạo của Barca lắc đầu ngán ngẩm: “Nguy cơ hủy hoại thể chế, thể thao và kinh tế vô cùng nghiêm trọng vì sự quản lý yếu kém cộng hưởng vấn đề đại dịch. Đáng tiếc là ông Chủ tịch không nhận thức được những thiệt hại không thể khắc phục mà ông ta đã gây ra cho đội bóng này kể từ khi nhậm chức vào năm 2015”.
Bartomeu trong mắt mọi người: Nobita người Tây Ban Nha
“Bartomeu tin rằng việc từ chối từ chức là quyết định vì danh dự và trách nhiệm. Ai đó đã cho ông ta lời khuyên thật tệ. Ông ta luôn muốn làm việc với những người đồng thuận hoặc chấp nhận lắng nghe ông ta nói những điều ông ta thích. Ông ta đã xây dựng quanh mình một thành trì bảo thủ để rồi không thể nhận ra những biến cố sắp xảy ra”, một người từng ủng hộ Bartomeu ngán ngẩm.
Trong khi đó, một người bạn cũ của vị cựu chủ tịch Barca đánh giá: “Bartomeu không chuẩn bị cho vị trí này. Vị trí này phức tạp gấp bội phần so với vị trí ông đảm nhiệm khi mới đến Barca cùng Rosell, trong liên minh tranh cử của Laporta. Ông ta chỉ phù hợp với vai trò quản lý chuyên môn, và xuất phát từ vị trí lãnh đạo đội bóng rổ của Barca, nơi ông từng từ chối tiếp chuyện Laporta trong buổi ra mắt HLV Manolo Flores. Bartomeu như thể bị xô vào vị trí chóp bu, ông ta không có kinh nghiệm quản lý tầm cao lẫn kinh doanh để chỉ đạo toàn bộ hệ thống Barca”.
“Bartomeu không biết cách thiết lập một đội bóng, ông ta thiếu sự tự tin lẫn niềm tin vào người khác, ông ta yêu ghét lẫn lộn và chóng vánh, vì vậy dễ hiểu tại sao ông ta cuối cùng lại giơ đầu chịu báng cho sự phần nộ của các cầu thủ và Messi”, một trong những Giám đốc điều hành của Barca nhận xét.
Thời điểm bắt đầu triều đại, Bartomeu hoạch định 4 hạt nhân phát triển Barca bao gồm: Zubizarreta (Giám đốc Thể thao), Antoni Rosich (Tổng Giám đốc), Susana Monje (phó chủ tịch phụ trách kinh tế) và Lionel Messi. “Ông ta không hiểu gì về bóng đá và ứng biến chậm đến mức thiếu trách nhiệm”, một người sành sỏi trên thương trường tố cáo chủ tịch Barca.
“Không một chuyên gia kinh tế nào đồng thuận với một số hoạt động mà ông ta đã thực hiện”, chuyên gia này tiếp tục. “Ông ta không hiểu, không tham khảo ý kiến từ những chuyên gia và vấn đề kép nảy sinh: những khoản tiền khổng lồ được chi ra cho những người không phải giỏi nhất. Ông ta đã sai vì ông ta không có logic của một ông chủ hay một lãnh đạo CLB. Một cấu trúc quá tải, một bộ máy cồng kềnh khiến mọi chuyện trở nên phức tạp. Đáng ra ông ta phải đơn giản hóa hệ thống như một số đội bóng thành công tại châu Âu đang làm”.
“Ông ta không quen thực hiện những canh bạc trong kinh doanh”, một cố vấn kinh tế trả lời. “Ông tha thiếu thông thạo các vấn đề tài chính phức tạp và không thể kiểm soát vấn đề ngân khố thâm hụt nặng nề của Barca”. Hoạt động kinh doanh chủ yếu của Bartomeu tập trung vào vai trò Giám đốc điều hành của ADELTE và EFS, những doanh nghiệp sản xuất bao tay.
Về đời sống cá nhân, môn thể thao yêu thích của Bartomeu là bóng rổ và thậm chí từng và VĐV của đội bóng rổ Espanyol, kình địch của Barca tại xứ Catalan. “Ông ấy là một chuyên gia chạy marathon, một người ngoan cường và cần mẫn, một công nhân hơn là một nhà chiến lược”, một người đồng đội của Bartomeu tại Espanyol cho biết. Và ông ta tiết lộ thêm: “Bartomeu thường né tránh va chạm và không bao giờ cay cú”.
Từ nét cọ của những người hoặc là thân cận, hoặc từng là cộng sự kể trên, bức họa chân dung của Bartomeu dần trở nên rõ nét. Đáng buồn thay, đó lại là một bức chân dung biếm họa phiếm chỉ. Vừa là vẽ vị cựu chủ tịch của Barca, vừa là vẽ nhân vật Nobita nổi tiếng trong truyện tranh. Giữa Bartomeu và Nobita có quá nhiều nét tương đồng, không chỉ ngoại hình mà cả tính cách lẫn phẩm chất.
Cần nhấn mạnh thêm, ngay cả truyền thông Tây Ban Nha cũng ví von Bartomeu là Nobita chứ không chỉ những quốc gia Á Đông. Và một nhân vật như vậy chỉ đẹp trong truyện tranh chứ không thể nào chèo lái cả một đội bóng vĩ đại tới mức “hơn cả một CLB” như Barca. Thật đáng giận nhưng cũng thật đáng thương cho Nobita người Tây Ban Nha.
Bartomeu: Từ Neymar đến Messi, những tháng ngày thê thảm
Hành động đầu tiên của Bartomeu trên tư cách Chủ tịch Barca là nỗ lực diễn giải về số tiền đội bóng xứ Catalonia đã chi ra trong thương vụ Neymar. Sau đó, ông bị ra tòa với cáo buộc phạm tội trốn thuế vì tham gia chiêu mộ ngôi sao người Brazil. Rosell và Bartomeu đều đã được minh oan, nhưng danh tiếng gã khổng lồ đã bị vấy bẩn.
Rắc rối tiếp theo ông phải đối mặt là sau quyết định sa thải Giám đốc Thể thao Andoni Zubizarreta vào tháng 1/2015. Đội bóng trục trặc và căng thẳng leo thang, đến mức Messi và Luis Enrique đã có những rạn nứt. Bartomeu như ngồi trên đống lửa vì giữa năm đó tổ chức bầu cử. Rất may sự xung đột được giải quyết nhờ trung gian Xavi và HLV trưởng tìm ra những mảnh ghép phù hợp để Barca giành cú ăn ba.
Và nếu xem ngày thầy trò Luis Enrique đăng quang Champions League tại Berlin là đỉnh cao của triều đại Bartomeu thì những ngày tháng tiếp theo là trượt dốc không phanh xuống tận vực thẳm. Đội bóng nhận hết thất bại này đến thất bại khác tại đấu trường châu Âu, lực lượng ngày càng già nua còn Messi ngày càng mệt mỏi.
Đến năm 2019, sau một ngày náo loạn tại Catalonia vì vụ trưng cầu dân ý đòi độc lập, Bartomeu quyết định tổ chức trận đấu với Las Palmas sau cánh cửa đóng kín. Quyết định chỉ được thảo luận với Pique và những nhân vật cộm cán khác cảm thấy bị qua mặt. Rốt cuộc, các thành viên Hội đồng quản trị là Carles Vilarrubi và Jordi Mones từ chức. Nửa năm sau, Manel Arroyo, Giám đốc tiếp thị và truyền thông rời đi, và tiếp đến là thủ quỹ Susana Monje. Sau đó tới lượt Phó chủ tịch phụ trách thể thao Jordi Mestre, người trước đó bóng gió về “sự bất đồng nội bộ nghiêm trọng” tại Barca.
Khi Barcagate nổ ra, nhiều thành viên Hội đồng quản trị yêu cầu sự minh bạch. Vụ bê bối cùng cuộc đàm phán căng thẳng với các cầu thủ để đi đến quyết định giảm lương đã dẫn đến việc 6 thành viên cao cấp khác từ chức. Đó là Emili Rousaud, Enrique Tombas, Silvio Elías, Josep Pont, Maria Teixidor và Jordi Calsamiglia. Bartomeu gọi họ là những kẻ chống đối và khinh miệt sự quản lý của ông.
Sự bất ổn làm lung lay mọi ngóc ngách Camp Nou. Bartomeu sa thải Ernesto Valverde và bổ nhiệm Quique Setien. Mùa giải khép lại bằng thảm bại 2-8 trước Bayern. “Khi Setien được ký hợp đồng, ông ấy hạnh phúc điên cuồng. Nhưng từng ngày qua, ông ấy rơi vào lặng thinh và biết rằng sẽ có một kết cục bi thảm”, một thành viên Barca tiết lộ.
Vào ngày 26/8, Messi thông báo qua burofax về ý định sử dụng điều khoản cho phép anh ra đi tự do vào cuối mùa. Bartomeu tuyên bố điều khoản đã hết hạn vào 10/6 và do đó, siêu sao người Argentina phải thực hiện trọn vẹn hợp đồng đến tháng 6/2021 kèm điều khoản đền bù trị giá 700 triệu euro.
“Không có nổi dự án dài hạn, không có gì cả, bọn họ chỉ tung hứng và che đậy những lỗ hổng khi mọi thứ trôi qua”, Messi phàn nàn. “Chủ tịch luôn nói rằng vào cuối mùa giải, tôi có thể tự quyết định. Nếu tôi muốn đi hoặc tôi muốn ở đều được, cuối cùng ông ta đã không giữ lời”. Rốt cuộc, triều đại 6 năm của Bartomeu khép lại với 13 danh hiệu (4 La Liga, 4 Copa del Rey, 2 Siêu cúp Tây Ban Nha, 1 Champions League, 1 FIFA Club World Cup và 1 Siêu cúp châu Âu), cụ nợ 1 tỷ 173 triệu euro, một đội hình rệu rã, một Messi chán nản và một chủ tịch bị bắt.
Đặng Xá